Blisko dwieście fotografii ukazuje stroje ludowe z kolekcji ok. dwudziestu pięciu muzeów z całej Polski oraz jedenastu zespołów folklorystycznych. Większość z nich Stanisław Gadomski (1929–2013) wykonał na przełomie lat 70. i 80. Kolorowe diapozytywy, które przekazał Muzeum Miejskiemu w Tychach, oddają urok odświętnych ubiorów mieszkańców wsi, któremu nie oparli się pierwsi etnografowie – to dzięki zapoczątkowanym przez nich pod koniec XIX w. kolekcjom możemy dziś sięgać do źródeł i na nowo je interpretować. Zadania tego podjęła się Barbara Kubska (ur. 1986), fotografka związana z Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach. Swoisty suplement do fotografii Gadomskiego, którego jest autorką, prezentuje stroje z terenu Górnego Śląska i ziem sąsiednich – poszczególne ich elementy skompletowała etnografka Krystyna Pieronkiewicz-Pieczko, korzystając z zasobów własnych Muzeum Miejskiego w Tychach, zbiorów sześciu innych muzeów, trzech stowarzyszeń folklorystycznych i kolekcji prywatnych.
Na prezentowanej w muzeum wystawie echem odbija się nie tylko historia, na tle której tak różnorodne stroje zaistniały (a niektóre zdążyły zaniknąć) – koniec XIX wieku i pierwsza połowa XX, kiedy w użyciu jest większość przedstawionych na fotografiach ubiorów, to czas rewolucji przemysłowej, uwłaszczenia chłopów, ruchów narodowościowych i dwóch wielkich wojen. Wystawa porusza także temat samej fotografii jako medium służącego celom dokumentacyjnym (w etnografii) i popularyzatorskim (w mediach). Stawia pytanie, na ile fotografia, choć umożliwia autorską wypowiedź, jest wolna od rygorów i schematów narzucanych przez dziedziny, na użytek których powstaje.
Prace Barbary Kubskiej wchodzą w dialog z fotografiami Stanisława Gadomskiego, wykonanymi prawie czterdzieści lat temu z myślą o czytelnikach tygodnika „Panorama”. Razem mówią o współpracy fotografów i etnografów – jak dawniej, tak i teraz odpowiedzialnych za dokładność przedstawień strojów podczas sesji fotograficznych. Prezentują niezależne spojrzenia autorów na fotografowany przedmiot oraz ich sposoby myślenia o portrecie – przecież ubiory te, nim stały się muzealiami, były czyjąś własnością. Uświadamiają, że patrzenie zależy nie tylko od wrażliwości i indywidualnego wyczucia, ale także czasów, w których się tworzy – ideowych, artystycznych czy estetycznych kanonów.
Gdyby móc fotografie Kubskiej i Gadomskiego przepleść, jak przeplata się wątki tkaniny, powstałby wielobarwny obraz – łatwo byłoby jednak odróżnić, kogo i jak poprowadziła intuicja.
Współorganizatorem wystawy jest Fundacja Kultura Obrazu.
Wystawa stanowi rozwinięcie wątków, które znajdą się w książce Stanisław Gadomski/ Barbara Kubska. Strój ludowy w Polsce z śląskim suplementem. Spotkanie promujące książkę odbędzie się 29 grudnia 2016 roku.
W czasie trwania wystawy organizowane będą wydarzenia, skierowane do osób dorosłych, jak również dzieci i młodzieży.
Tekst: Ewelina Lasota
Barbara Kubska / Stanisław Gadomski
Sploty. Fotografie polskich strojów ludowych
wystawa w Muzeum Miejskim w Tychach
Wernisaż: 9 listopada 2016 r., godz. 18.00
Czas trwania: 10 listopada 2016 – 25 lutego 2017
Miejsce: Dawna Młótownia, ul. Katowicka 9
Współorganizator wystawy: Fundacja Kultura Obrazu
Scenariusz wystawy i koncepcja aranżacji: Barbara Kubska, Ewelina Lasota, Anka Sielska / Fundacja Kultura Obrazu
Identyfikacja wizualna: Daria Malicka
Koordynacja: Barbara Kopia
Koordynatorki produkcji wystawy: Agnieszka Czyżewska, Aleksandra Wawrzynowicz
Montaż wystawy: Henryk Dubis, Krystian Banik
Promocja: Joanna Kucz-Pieczka
Prezentowane na fotografiach eksponaty pochodzą ze zbiorów:
Muzeum Częstochowskie
Muzeum Historyczne w Bielsku-Białej
Muzeum Miejskie w Tychach
Muzeum Miejskie w Żywcu
Muzeum Śląska Opolskiego
Muzeum Śląskie w Katowicach
Muzeum w Raciborzu
Stowarzyszenie na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego miasta Wilamowice „Wilamowianie”
Stowarzyszenie „Pod Ochodzitą” w Koniakowie
Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Grojcowianie” w Wieprzu
Zbiór prywatny Marii Bałuch
Reprodukcje „Panoram” ze zbiorów:
Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Zbiór prywatny Alicji Małety
Patronat medialny:
TVP 3 Katowice, Szum, Ultramaryna, Reflektor. Rozświetlamy kulturę
Fot. Michał Jędrzejowski
