Opis
To pierwsza publikacja prezentująca dorobek tyskich fotografów, którzy na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku stworzyli jeden z bardziej wyrazistych zapisów dokumentalnych Górnego Śląska.
Znajdziemy w nim fotografie autorstwa Michała Cały (ur. 1948), Tadeusza Kluby (ur. 1951), Krzysztofa Pileckiego (ur. 1958), Henryka Rączkowskiego (1952–2008), Mieczysława Wielomskiego (1948–2018) i Zbigniewa Zalewskiego (ur. 1951).
Publikacja jest podzielona na trzy części. Ich tytuły – „Głębiej”, „Szerzej”, „Dalej” – nawiązują do opisu pejzażu (a więc pojęcia, z którym najczęściej utożsamiane były fotografie KRONU), jak również do pracy badawczej, jakiej podjęli się autorzy i autorka tekstów.
W części zatytułowanej „Głębiej” Ewelina Lasota przybliża historię Tyskiego Klubu Fotograficznego KRON. Wydobywa z cienia osoby, których biografie były dotąd szerzej nieznane. Opisuje powiązania twórców KRONU z innymi postaciami i grupami twórczymi aktywnymi na lokalnej scenie fotograficznej, czy to z Zofią Rydet (Gliwice), czy Fryderykiem Kremserem (Opole).
„Szerzej” to tytuł części drugiej, w której głos zabierają profesor Maciej Szymanowicz i Ralph Goertz. Pierwszy analizuje, w jaki sposób specyfika regionu przesądzała o politycznym potencjale obrazów. Autor sięga do klasycznych już realizacji fotograficznych Jana Bułhaka i Antoniego Wieczorka, którzy dokumentowali Śląsk w drugiej połowie lat trzydziestych XX wieku, jak również do programu Kieleckiej Szkoły Krajobrazu i rozwijanego od 1968 roku przez Pawła Pierścińskiego Biennale Krajobrazu Polskiego. W swoim tekście profesor Maciej Szymanowicz opisuje, jak przez lata zmieniało się rozumienie fotografii krajobrazowej, która coraz częściej (i KRON był tego przykładem) zyskiwała interwencyjny charakter, ukazywała rzeczywistość w aspekcie regionalnym, ekologicznym i społecznym. Do wyjścia poza granice sztuki polskiej zachęca tekst Ralpha Goertza. Ten niemiecki badacz fotografii, filmowiec i kurator wystaw fotograficznych dzieli się swoimi spostrzeżeniami na temat podobieństw pomiędzy fotografiami KRONU a fotografiami powstającymi w tym samym czasie w Niemczech (szczególnie byłej NRD) i Wielkiej Brytanii. Choć autorzy związani z KRONEM tworzyli za żelazną kurtyną, intuicyjnie skupili się na tematach, wokół których także na Zachodzie koncentrowali się twórcy i twórczynie zainteresowani przeobrażeniami krajobrazu oraz tkanki społecznej miast pod wpływem przemysłu.
Część ostatnia zatytułowana „Dalej” proponuje subiektywne spojrzenie na fotografie Śląska, powstałe po rozpadzie KRONU w 1983 roku. Przywołujemy w niej prace autorstwa Marzeny Abrahamik, Arkadiusza Goli, Tomasza Liboski, Krzysztofa Szewczyka i Wojciecha Wilczyka. Intryguje nas napięcie powstające między obrazami tej samej przestrzeni, które dzieli kilkadziesiąt lat. Ciekawią nas też przeobrażania w obrębie samego dokumentu fotograficznego.
Publikacja zawiera 67 fotografii KRONU z kolekcji Muzeum Miejskiego w Tychach, Muzeum Śląskiego w Katowicach oraz ze zbiorów prywatnych artystów i ich rodzin, a ponadto 34 fotografie współczesne. Ilustrowana jest archiwaliami związanymi z KRONEM.
Zadanie „Wydanie katalogu do wystawy pn. >>KRON. Fotografia umiejscowiona. Tyskie Towarzystwo Fotograficzne KRON (1976–1983)<<” dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego (dofinansowanie: 56 355 zł, całkowita wartość: 112 155 zł). Celem zadania jest ugruntowanie wiedzy na temat KRONU i wprowadzenie jej do historii polskiej fotografii. Katalog jest bezpłatny, zarówno w wersji papierowej, jak i elektronicznej (pdf) – do pobrania ze sklepu internetowego Muzeum Miejskiego w Tychach.
Autorzy tekstów:
Ralph Goertz – studiował film i prawo na Ruhr-Universität w Bochum (Niemcy) oraz zarządzanie kulturą i nauki o sztuce w Hochschule Luzern – Design & Kunst (Szwajcaria), założyciel Institut für Kunstdokumentation und Szenografie w Düsseldorfie (IKS), kurator wystaw fotograficznych, autor filmów dokumentalnych. W ramach IKS tworzy dokumenty filmowe, reportaże telewizyjne i instalacje multimedialne przybliżające sylwetki artystów i artystek wizualnych. Współpracuje z muzeami i galeriami sztuki. IKS jest jednym z największych niepublicznych archiwów poświęconych sztukom wizualnym w Europie (www.iks-medienarchiv.de).
Ewelina Lasota – muzealniczka, adiunkta w Dziale Fotografii Muzeum Miejskiego w Tychach, wiceprezeska Fundacji Kultura Obrazu. Koordynatorka wystaw fotograficznych, autorka tekstów o fotografii (m.in. „Kazimiera Dyakowska. Portret i akt 1959–1966”, wyd. Muzeum w Gliwicach 2021). Absolwentka socjologii i dziennikarstwa (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie). W latach 2009–2014 zaangażowana w projekty badawcze Muzeum Etnograficznego w Krakowie. W 2015 roku przeprowadziła się na Śląsk, od tego czasu związana z lokalnymi muzeami (m.in. w latach 2017–2019 odpowiedzialna za Dział Fotografii Artystycznej w Muzeum w Gliwicach oraz za koordynację programu Czytelni Sztuki).
dr hab. Maciej Szymanowicz, prof. UAM – historyk sztuki specjalizujący się w historii fotografii, wykładowca Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, prezes Naukowego Towarzystwa Fotograficznego. W latach 2005–2010 kierownik Galerii Fotografii „pf” w Poznaniu, współtworzył Biennale Fotografii w Poznaniu jako członek rady programowej (2005– 2015). Współpracował z wieloma instytucjami przy organizacji wystaw, m.in. z Muzeum Narodowym w Warszawie, National Gallery of Art w Waszyngtonie, The Museum of Modern Art w Nowym Jorku, Herder-Institut w Marburgu. Autor licznych tekstów oraz książek na temat fotografii.
fotografie KRONu: Michał Cała, Tadeusz Kluba, Krzysztof Pilecki, Henryk Rączkowski, Mieczysław Wielomski, Zbigniew Zalewski
fotografie współczesne: Marzena Arbahamik, Arkadiusz Gola, Tomasz Liboska, Krzysztof Szewczyk, Wojciech Wilczyk
teksty: Ralph Goertz, Ewelina Lasota, Maciej Szymanowicz
redakcja: Joanna Osiewicz-Lorenzutti, Małgorzata Poździk
korekta: Patrycja Pączek
tłumaczenia: Rafał Drewniak (PL–EN), Heather Kimber (DE–EN), Ewa Mikulska-Frindo (DE–PL)
projekt graficzny i skład: Joanna Jopkiewicz (Grupa Projektor)
wybór fotografii: Michał Łuczak, Ewelina Lasota
sekwencja fotografii: Michał Łuczak
digitalizacja odbitek autorskich ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Tychach: Barbara Kubska, Anna Sielska
retusz i przygotowanie fotografii do druku: Krzysztof Krzysztofiak
promocja: Agnieszka Woszczyńska, Gabriela Oleksy
fotografia na okładce: Tadeusz Kluba, Chorzów Stary, 1979
Copyright © for the photographs by the photographers, the heirs of Henryk Rączkowski, the heirs of Mieczysław Wielomski, Muzeum Miejskie w Tychach and Muzeum Śląskie w Katowicach.
Copyright © for the texts and the edition by Muzeum Miejskie w Tychach, Tychy 2023.
papier: Munken Pure, 100 g / m2 i Arctic Volume White, 115 g/m2
złożono krojem: Baskerville 10 Pro, Stratos
nakład: 700 egz.
druk i oprawa: Zakład Poligraficzny Sindruk, Opole
Katalog polsko-angielski Muzeum Miejskiego w Tychach, udostępniony w formie papierowej oraz w formie pliku PDF na oficjalnej stronie internetowej (www.muzeum.tychy.pl), jest objęty licencją Creative Commons „Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe” (CC BY-NC-ND 4.0).
Zgodnie z tą licencją:
Uznanie autorstwa: Użytkownicy katalogu są zobowiązani do podania odpowiedniego uznania autorstwa zgodnie z informacjami zawartymi w katalogu przy korzystaniu z jakiejkolwiek części zawartości.
Użycie niekomercyjne: Wykorzystywanie zawartości katalogu do celów komercyjnych nie jest dozwolone bez wyraźnej zgody Muzeum Miejskiego w Tychach.
Bez utworów zależnych: Zawartość katalogu nie może być modyfikowana ani używana do tworzenia utworów zależnych.
patron honorowy:
Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S. A.
patroni medialni:
Tygodnik „Twoje Tychy”
Magazyn miejski „Ultramaryna”
TVP 3 Katowice
Tychy.pl
Ślązag
Fotopolis.pl
