MMTy/HM/139
Karton, papier, farba
Wymiary: 116×165 cm
Dar
Plan ogólny Nowych Tychów, opracowany w pracowni architektonicznej „Miastoprojekt Nowe Tychy”. Przedstawia zrealizowaną i planowaną do realizacji zabudowę miasta rozpoczętą w 1951 roku oraz starą zabudowę na terenach m.in. Starych Tychów, Subli, Glinki, Żwakowa, Czułowa i Wartogłowca.
Na planie widoczna zielona oś północ-południe, którą miał tworzyć ciąg pieszy łączący park północny z położonymi na południu terenami leśnymi (niezrealizowana część na południe od wykopu kolejowego). Oś zieloną przecina wykop linii kolejowej przebiegającej przez środek miasta (oś wschód-zachód). Na przecięciu osi czworobok głównych ulic wyznaczających centralne dzielnice miasta (dzisiejsze ulice Niepodległości, Armii Krajowej, Piłsudskiego i Grota Roweckiego). Na czerwonym tle niezrealizowany plan centrum miasta (przy obecnej al. Jana Pawła II).
W północnej części miasta poza zabudową mieszkalną widoczne na planie m.in. Szpital Wojewódzki, Szkoła Podstawowa nr 15 im. Anieli Krzywoń (obecnie III Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego), I Liceum Ogólnokształcące im. Leona Kruczkowskiego, na czerwonym tle Dom Handlowy AZET, siedziby Miejskiej Rady Narodowej (obecnie Urząd Miasta Tychy) i Domu Organizacji Społecznych (urzędował w nim m.in. Komitet Miejski PZPR; obecnie Zespół Szkół Muzycznych im. Feliksa Rybickiego). Na południe od wykopu kolejowego, poza zabudową mieszkalną i wspomnianym wyżej niezrealizowanym centrum miasta, widoczne m.in. szkoły podstawowe (m.in. Szkoła Podstawowa nr 22 im. Rafała Pomorskiego na osiedlu H, Szkoła Podstawowa nr 37 na osiedlu K, obecnie im. Kornela Makuszyńskiego), Zespół Szkół Zawodowych Zakładu Nr 2 w Tychach Fabryki Samochodów Małolitrażowych w Bielsku Białej na osiedlu U (obecnie Zespół Szkół nr 6), pawilony usługowo-handlowe na osiedlu K.
Na planie ponadto w kolorze bladofioletowym obszar Browaru Książęcego w Tychach i przyszłe tereny przemysłowe w południowo-wschodniej części miasta. Widoczne są także niezrealizowane projekty, m.in. zabudowa mieszkalna pomiędzy osiedlami U i T.
Dnia 4 października 1950 roku w Warszawie Prezydium Rządu przyjęło uchwałę w sprawie rozbudowy Tychów. Miesiąc później, 8 listopada, prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz wydał rozporządzenie w sprawie nadania Tychom ustroju miejskiego z dniem 1 stycznia 1951 roku. Pierwsze osiedle mieszkaniowe Nowych Tychów, nazwane roboczo literą „A”, zaprojektował Tadeusz Teodorowicz-Todorowski, związany z Politechniką Śląską.
Konkurs na całościową koncepcję urbanistyczną nowego miasta wygrał zespół architektów, związany z „Miastoprojektem ZOR” w Warszawie, pracujący pod kierunkiem Kazimierza Wejcherta i Hanny Adamczewskiej (później Adamczewska-Wejchert). W 1955 roku powstał „Miastoprojekt Nowe Tychy”. Jego pracownicy przez ponad trzydzieści lat realizowali kilkakrotnie modyfikowany plan zagospodarowania przestrzennego miasta Tychy.
Agnieszka Ociepa-Weiss
