Niewypełniona karta do głosowania stosowana podczas referendum ludowego z 1946 roku.
Referendum ludowe przeprowadzone zostało w Polsce 30 czerwca 1946 roku. Wykonane zostało w oparciu o ustawę o głosowaniu ludowym uchwaloną przez Krajową Radę Narodową 27 kwietnia 1946 (określającą treść pytań referendalnych i termin głosowania) i ustawę o przeprowadzeniu głosowania ludowego (określającą ordynację głosowania) uchwaloną przez KRN 28 kwietnia 1946 roku.
Uczestniczącym w referendum zadano trzy pytania:
1. Czy jesteś za zniesieniem Senatu?
2. Czy chcesz utrwalenia w przyszłej Konstytucji ustroju gospodarczego, zaprowadzonego przez reformę rolną i unarodowienie podstawowych gałęzi gospodarki krajowej z zachowaniem ustawowych uprawnień inicjatywy prywatnej?
3. Czy chcesz utrwalenia zachodnich granic Państwa Polskiego na Bałtyku, Odrze i Nysie Łużyckiej?
Pytania zostały tak sformułowane, aby intuicyjną odpowiedzią na każde z nich było „TAK”.
Karta do głosowania, prócz trzech pytań, zawierała także dziewięć słownych rymowanek-fraszek zachęcających do głosowania na „TAK”. Każda z rymowanek opatrzona została graficzną ilustracją.
Partie tzw. „Bloku Demokratycznego”: Polska Partia Robotnicza, Polska Partia Socjalistyczna, Stronnictwo Demokratyczne i Stronnictwo Ludowe rekomendowały głosowanie 3 razy na „TAK”. Polskie Stronnictwo Ludowe, czyli jedyna wówczas funkcjonująca partia opozycyjna do komunistów, wezwało do udzielenia negatywnej odpowiedzi na pierwsze pytanie. To stanowisko poparła działająca w podziemiu Polska Partia Socjalistyczna – Wolność, Równość, Niepodległość, zalecając głosować podobnie. Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość oraz Stronnictwo Narodowe wzywały do odpowiedzi „NIE” na pierwsze 2 pytania, zaś Narodowe Siły Zbrojne i inne drobniejsze ugrupowania podziemne o charakterze skrajnie prawicowym wezwały do głosowania „NIE” na wszystkie 3 pytania, duża część opowiedziała się za całkowitym bojkotem referendum. Wyraźnego stanowiska nie zajęło Stronnictwo Pracy, zalecając swoim sympatykom głosowanie według własnego uznania. Polski kościół katolicki zajął jedynie stanowisko w sprawie trzeciego pytania, apelując do udzielenia na nie odpowiedzi „TAK”.
oprac. Agata Berger-Połomska
Bibliografia:
1. C. Osękowski, Referendum 30 czerwca 1946 roku w Polsce, Warszawa 2000
2. A. Paczkowski, Od sfałszowanego zwycięstwa do prawdziwej klęski. Szkice do portretu PRL, Kraków 1999
3. Ustawa z 27 kwietnia 1946 r. o głosowaniu ludowym: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19460150104/O/D19460104.pdf,
[data dostępu: 22.02.2024 r.]
4. Ustawa z dnia 28 kwietnia 1946 r. o przeprowadzeniu głosowania ludowego: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19460150105/O/D19460105.pdf,
[data dostępu: 22.02.2024 r.]
