Opis
Publikacja jest podsumowaniem pierwszej konferencji „Szkice z dziejów ziemi pszczyńskiej”, organizowanej przez Muzeum Miejskie w Tychach i Muzeum Historii Katowic w partnerstwie merytorycznym z Instytutem Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej, która odbyła się 6–7 grudnia 2017 roku. To 17 referatów dotyczących historii, społeczeństwa, kultury, religii oraz gospodarki historycznej ziemi pszczyńskiej, której najważniejszymi miejscowościami poza Pszczyną, były Mikołów, Bieruń, Mysłowice oraz Tychy i miejscowości obecnie stanowiące południowe dzielnice Katowic.
Historyczna ziemia pszczyńska obejmuje wschodnią część Górnego Śląska. Najważniejszymi miejscowościami na jej terenie oprócz Pszczyny (z zamkiem – siedzibą kolejnych panujących tu rodów) były Mikołów, Bieruń i Mysłowice. Przez wieki w skład ziemi pszczyńskiej wchodziły również Tychy oraz miejscowości stanowiące obecnie południowe dzielnice Katowic. Na przestrzeni dziejów kilka razy zmieniały się panujące tu rody, a wpływy polskie, czeskie, austriackie i niemieckie zaowocowały bogatym dziedzictwem kulturowym regionu.
Celem konferencji zorganizowanej przez Muzeum Historii Katowic i Muzeum Miejskie w Tychach w grudniu 2017 roku było przedstawienie najnowszych wyników badań naukowców zajmujących się problematyką związaną z ziemią pszczyńską oraz podjęcie dyskusji o dalszych studiach nad historią tej ziemi. W niniejszej publikacji zamieszczone zostały teksty referatów wygłoszonych podczas konferencji. Pozwalają one czytelnikom na pogłębienie wiedzy na temat historii ziemi pszczyńskiej, jej gospodarki, kultury i religii oraz mieszkańców tego terenu. Kolejne konferencje planowane w przyszłości będą koncentrowały się na wybranych zagadnieniach związanych z obszarem historycznej ziemi pszczyńskiej.
Wśród autorów referatów są: prof. dr hab. Antoni Barciak, prof. dr hab. Halina Dudała, prof. dr hab. Ryszard Kaczmarek, prof. dr hab. Tomasz Nawrocki, dr Edelgarda Foltyn, dr Adam Frużyński, dr Arkadiusz Kuzio-Podrucki, dr Maria Lipok-Bierwiaczonek, dr Jerzy Polak, dr Marta Sala-Salwa, dr Wojciech Schäffer, dr Mirosław Węcki, Krzysztof Bulla, Marcin Cyran, ks. Bronisław Czaplicki, Urszula Rzewiczok i Dominika Sulińska.
Spis treści
Historia
Antoni Barciak „Stan badań nad ziemią pszczyńską w XXI wieku. Główne kierunki i inicjatywy badawcze”
Edelgarda M. Foltyn „Z odkryć archeologicznych na ziemi pszczyńskiej”
Jerzy Polak „Zasługi pszczyńskich wolnych panów z rodu Promnitzów dla domu austriackiego”
Arkadiusz Kuzio-Podrucki „Wybrane rody szlacheckie na ziemi pszczyńskiej”
Marcin Cyran „Pamiętniki księcia Ludwika jako bogate źródło do dziejów ziemi pszczyńskiej”
Marta Sala „Sieroty, starcy i ubodzy w polityce społecznej książąt pszczyńskich w drugiej połowie XIX wieku”
Ryszard Kaczmarek „Ziemia pszczyńska w latach pierwszej wojny światowej w literaturze i pamiętnikach”
Urszula Rzewiczok „Administracja powiatu pszczyńskiego w okresie międzywojennym”
Mirosław Węcki „Siatka informatorów służby bezpieczeństwa Reichsführera SS (Sicherheitsdienst) w powiecie pszczyńskim – szkic”
Społeczeństwo, kultura, religia
Maria Lipok-Bierwiaczonek „Na pszczyńskiej wsi i w małym mieście. Życie codzienne w latach międzywojennych”
Krzysztof Bulla „Wyposażenie gospodarstwa chałupniczego na ziemi pszczyńskiej w II połowie XIX wieku w świetle dokumentów archiwalnych”
Tomasz Nawrocki „Antagonizm polsko-niemiecki w osadzie <<Kopalnia>> – próba odczytania pracy Józefa Chałasińskiego”
Halina Dudała „Wokół testamentu nowożytnego śląskiego plebana: stan zachowania źródeł oraz możliwości badawcze”
ks. Bronisław Czaplicki „Kapłani katoliccy – absolwenci ewangelickiego gimnazjum w Pszczynie”
Dominika Sulińska „Trzy osobowości artystyczne związane z ziemią pszczyńską po drugiej wojnie światowej: Leon Dołżycki, Roman Nyga i Ryszard Otręba”
Gospodarka
Wojciech Schäffer „Początki hutnictwa i górnictwa na ziemi pszczyńskiej (XVII–XVIII wiek)”
Adam Frużyński „Górnictwo i hutnictwo na ziemi pszczyńskiej od początku XIX wieku do wieku do 1945 roku”
wydawcy: Muzeum Historii Katowic i Muzeum Miejskie w Tychach
recenzenci: dr hab. Sylwester Fertacz, dr Jerzy Gorzelik, Barbara Klajmon, ks. prof. dr hab. Jerzy Myszor
redakcja, korekta, prace wydawnicze: Aleksandra Niesyto
projekt graficzny i skład: Joanna Sowa
tłumaczenia streszczeń: Rafał Drewniak
na okładce: fragment mapy autorstwa Johanna Wolfganga Wielanda przedstawiającej pszczyńskie wolne państwo stanowe, 1736 r. Oryginał w zbiorach Muzeum Historii Katowic
materiał ilustracyjny pochodzi ze zbiorów: Archiwum Archidiecezjalnego w Katowicach, Archiwum Państwowego w Katowicach Oddział w Pszczynie, Parafii św. Bartłomieja Apostoła w Bieruniu, Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, Muzeum Miejskiego w Tychach, Muzeum Zamkowego w Pszczynie oraz osób prywatnych
© copyright by Muzeum Historii Katowic
© copyright by Muzeum Miejskie w Tychach
nakład: 300 egz.
druk: PASAŻ sp. z o. o. Drukarnia offsetowa
